Winkelketen Action voert een “zerotolerancebeleid” tegen diefstal door haar eigen werknemers. Dat beleid houdt in dat een werknemer bij iedere vorm van diefstal, hoe gering van aard ook, (op staande voet) wordt ontslagen. Recent verloor Action tweemaal een procedure over zo’n ontslag. Zo vocht een ex-werknemer met succes het ontslag aan vanwege het meenemen van een plastic tasje van € 0,03. Hoe zit het in de praktijk met een zerotolerancebeleid?
Een zerotolerancebeleid en ontslag op staande voet vanwege zogeheten “bagateldelicten” kan in de praktijk wel. De gedachte daarachter is dat iedere diefstal, hoe gering ook, per direct de vertrouwensband tussen een werkgever en werknemer teniet kan doen. Dat kan een gerechtvaardigde reden zijn voor een ontslag op staande voet.
In de rechtspraak zie je dan ook met enige regelmaat uitspraken voorbij komen waarbij een werknemer terecht op staande voet wordt ontslagen vanwege zo’n bagateldelict. Eerder hield een ontslag op staande voet bijvoorbeeld al stand bij een werknemer die een overgebleven handje pinda’s at. Er moet dan sprake zijn van een duidelijk beleid (1), dat voor de werknemer duidelijk en kenbaar is (2) en door de werkgever adequaat wordt gehandhaafd (3).
Ook Action voert een actief “zerotolerancebeleid”, maar deze maand verschenen er twee uitspraken in zaken waarin een (ex-)werknemer van Action met succes het ontslag op staande voet aanvocht. Hoe komt het dat beide ontslagen geen stand hielden?
Geven van personeelskorting aan een familielid ter waarde van € 1,69
De betreffende werknemer wordt ontslagen vanwege het geven van personeelskorting aan haar vader ter waarde van € 1,69. De werknemer voert daartegen verweer. De producten die haar vader kocht waren mede voor de werknemer bestemd in het kader van de gemeenschappelijke huishouding, daarnaast stelde ze zich op het standpunt dat de regels omtrent de personeelskorting haar onvoldoende duidelijk en onvoldoende uitgelegd waren. Tot slot voerde de werknemer aan dat het ging om een zeer gering bedrag.
De rechter overweegt dat ook een dergelijk gering bedrag reden kan zijn voor ontslag op staande voet. In deze zaak vernietigde de rechter het ontslag op staande voet, omdat hij het voldoende aannemelijk vond dat de werknemer de regels inderdaad onvoldoende kende. Hoewel de regeling in de Personeelswijzer op zichzelf duidelijk is, toonde de werkneemster aan dat ze al eens om uitleg had gevraagd. Bij de betreffende transactie waarvoor de werkneemster werd ontslagen, had zij de bemoeienis van de bedrijfsleider had ingeroepen. Omdat de bedrijfsleider niet in de gelegenheid was naar de kassa te komen, stuurde hij de meest ervaren werknemer uit het filiaal met zijn pasje naar de kassa. Die werknemer scande het pasje van de bedrijfsleider en de transactie werd doorgevoerd. De werkneemster mocht dat zo begrijpen dat zij correct handelde. Gevolg? Vernietiging van het ontslag op staande voet. De regeling moet voor werknemers dus wel voldoende kenbaar en duidelijk zijn.
Meenemen van een plastic tasje ter waarde van € 0,03
Een andere werknemer wordt ontslagen vanwege het meenemen van een plastic tasje ter waarde van € 0,03. Eerder had de werknemer spullen uit de winkel gekocht (en afgerekend). Na het einde van de dienst pakte de werknemer een plastic tasje om die spullen mee te nemen. Enkele dagen later werd de werknemer op staande voet ontslagen vanwege het meenemen van dat tasje.
De werknemer erkende het tasje te hebben meegenomen, maar gaf aan dat hij dit later nog wilde afrekenen. Op het moment dat zijn dienst erop zat, waren de kassa’s echter al dicht. Later is hij vergeten dat tasje alsnog te betalen. Die lezing volgt de rechter niet. Action heeft bovendien voldoende aannemelijk gemaakt dat zij een zerotolerancebeleid voert. De ernst van de dringende reden is daarmee gegeven.
De rechter weegt vervolgens de persoonlijke omstandigheden. De werknemer had dankzij zijn baan bij Action zijn leven weer op de rit, na een lange periode van werkloosheid. De werknemer zat in de schuldsanering. Door het ontslag op staande voet kwam hij opnieuw in de financiële problemen en kampte hij met een huurachterstand. De werknemer zocht wel naar een nieuwe baan, maar dat was door de leeftijd en corona lastig. De rechter overweegt daarom dat het ontslag de werknemer zwaar treft. De rechter weegt daarbij mee dat het hier gaat om een plastic tasje, een vrijwel waardeloos voorwerp dat ook niet in de schappen van Action ligt en tot enkele jaren gelegen kosteloos werd meegeven. Dat, afgewogen tegen de persoonlijke omstandigheden, leidt tot het oordeel dat het ontslag op staande voet vernietigd moet worden. Een andere (disciplinaire) maatregel achtte de rechter passender.
Ontslag op staande voet vanwege een zogenaamd bagateldelict kan dus wel, maar dan moet er wel sprake zijn van een duidelijk en kenbaar beleid dat ook strikt wordt gehandhaafd. Dat strikt handhaven doet de Action wel, maar in de eerste zaak ving zij bot vanwege onvoldoende duidelijkheid en in de tweede zaak vanwege de persoonlijke omstandigheden. Ook bij een bagateldelict blijven de persoonlijke omstandigheden van belang.
Meer informatie/contact
Heeft u vragen over het handhaven van een zerotolerancebeleid? Neem dan contact op met Janneke Jacobs of een van onze andere arbeidsrechtspecialisten.
