Blog

HvJ EU: Gerechtvaardigd Belang voor Commerciële Doeleinden – Wat betekent het voor jouw organisatie?

Leestijd 3 minuten

Afgelopen vrijdag, 4 oktober 2024, heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ EU) een belangrijke uitspraak gedaan over het gebruik van persoonlijke gegevens voor zuivere commerciële doeleinden. Het onderwerp van discussie? Of organisaties persoonlijke gegevens mogen verwerken op basis van hun “gerechtvaardigd belang,” zelfs als dat belang puur commercieel is. In deze blog lees je wat de HvJ EU uitspraak over gerechtvaardigd belang voor commerciële doeleinden voor jouw organisatie betekent en welke voorwaarden hieraan verbonden zijn.

Wat is ‘gerechtvaardigd belang’ volgens de AVG?

De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) biedt zes grondslagen op grond waarvan organisaties persoonsgegevens mogen verwerken. Eén daarvan is het gerechtvaardigd belang of die van een derde. Dit houdt in dat je persoonsgegevens mag verwerken wanneer dit noodzakelijk is om de gerechtvaardigde belangen van jouw organisatie te behartigen, mits die belangen niet zwaarder wegen dan de privacyrechten van de betrokkenen (de mensen van wie de gegevens worden verwerkt).

Maar de vraag die veel organisaties de afgelopen jaren bezighield was of zuivere commerciële doelen, zoals winst maken of marketing, ook onder deze noemer konden vallen.

De discussie: zijn zuivere commerciële belangen gerechtvaardigd?

Een terugkerende vraag is dus of zuiver commerciële belangen, zoals marketing of winstmaximalisatie, onder deze grondslag vallen. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft in 2019 gesteld dat puur commerciële belangen niet voldoende zouden zijn om de verwerking van persoonsgegevens op het gerechtvaardigd belang te baseren.

De interpretatie van de AP heeft echter geleid tot veel onzekerheid bij bedrijven die voor hun verwerkingen voornamelijk steunen op zuiver commerciële belangen. Dit was met name zichtbaar in de VoetbalTV- en KNLTB-zaken, waarin commerciële verwerkingen van persoonsgegevens centraal stonden. Hoewel de hoogste bestuursrechter in Nederland in de VoetbalTV-zaak stelde dat zuiver commerciële belangen wel degelijk als gerechtvaardigd belang kunnen gelden, hield de AP in andere zaken, zoals in de KNLTB-zaak, vast aan haar strikte interpretatie. De Nederlandse rechter wist niet goed hoe deze benadering moest worden geïnterpreteerd in het licht van de AVG en stelde op 22 september 2022 vragen aan het HvJ EU. In maart 2020 werd de AP door de Europese Commissie berispt over haar strenge opvatting over het gerechtvaardigd belang. De interpretatie van de AP inzake het gerechtvaardigd belang wijkt namelijk sterk af van de uitleg van andere Europese toezichthouders.

De HvJ EU uitspraak over gerechtvaardigd belang

En nu, twee jaar later, heeft het HvJ EU eindelijk een oordeel geveld en het heeft goed nieuws voor organisaties die persoonsgegevens voor zuiver commerciële doelen willen gebruiken. Het Hof heeft namelijk bevestigd dat zuiver commerciële belangen wel degelijk als een gerechtvaardigd belang kunnen gelden. Dit betekent dat organisaties persoonsgegevens mogen verwerken voor marketingdoeleinden of om winst te maken. Maar enkel onder bepaalde voorwaarden.

Het is daarom belangrijk om op te merken dat, hoewel het HvJ EU heeft erkend dat een commercieel belang als rechtmatig kan worden beschouwd, de organisatie per geval moeten beoordelen of het doel van de beoogde verwerking ook op een minder ingrijpende manier voor de betrokkenen kan worden bereikt. In deze specifieke uitspraak betekende dit volgens het HvJ EU dat de leden van de Koninklijke Nederlandse Lawn Tennis Bond vooraf geïnformeerd moesten worden en de mogelijkheid moesten krijgen om voor een opt-out te kiezen.

Wat betekent dit voor jouw organisatie?

Deze uitspraak biedt meer duidelijkheid en ruimte voor Nederlandse organisaties die de verwerking van persoonsgegevens voor zuiver commerciële doeleinden baseren op de grondslag van gerechtvaardigd belang. Echter, dit betekent niet dat de weg nu vrij is voor onbegrensde commerciële verwerkingen. Organisaties zullen nog steeds onder andere zorgvuldig moeten toetsen of hun belangen werkelijk gerechtvaardigd zijn, of de verwerking noodzakelijk is, en of de rechten van betrokkenen voldoende zijn gewaarborgd. Hierbij zal de afweging tussen de privacybelangen van de betrokkenen en de zuiver commerciële belangen van de organisatie cruciaal blijven.

Conclusie

De uitspraak van het Hof van Justitie EU biedt duidelijkheid in een langlopende discussie. Ja, zuiver commerciële belangen kunnen worden gezien als een gerechtvaardigd belang, maar organisaties moeten altijd een zorgvuldige belangenafweging maken en toetsen of hun belang werkelijk gerechtvaardigd is. Wij begrijpen dat dit proces vaak ingewikkeld kan zijn en dat elke situatie uniek is. Daarom staan wij klaar om je te begeleiden bij het maken van deze afweging. Of je nu vragen hebt over de juiste aanpak of behoefte hebt aan juridisch advies op maat, wij bieden de expertise die jouw organisatie nodig heeft om gegevensverwerking in overeenstemming met de AVG in te richten. Neem dan ook gerust contact op met mij of één van mijn andere collega’s gespecialiseerd in privacyrecht.