Bezwaar tegen omgevingsvergunning (niet) tegen te houden?
Sinds jaar en dag wordt geklaagd over vertraging van bouwplannen als gevolg van bezwaar en beroep tegen bouwvergunningen (omgevingsvergunningen).
In de afgelopen jaren zijn er dan ook pogingen gedaan om via de (kort geding) rechter een partij te verbieden nog bezwaar en beroep in te stellen tegen een omgevingsvergunning. Grondslag daarvoor was dan dat sprake zou zijn van misbruik van bevoegdheid: het bezwaar of beroep zou kansloos zijn en daarom moeten worden afgekapt voordat de hele bezwaar- en beroepsprocedure (of mogelijk ook nog een hoger beroepsprocedure) zou moeten worden doorlopen.
Uitspraak Hoge Raad 8 april jl: bezwaar maken is een grondrecht
Nadat een kort geding rechter daar vorig jaar gevoelig voor was, en een partij daadwerkelijk een verbod oplegde om te procederen op die grondslag, werd dat vonnis in hoger beroep al vernietigd. Op 8 april jl. heeft de Hoge Raad, de hoogste rechter, bepaald dat het gebruikmaken van het recht om bezwaar en beroep aan te tekenen tegen overheidsbesluiten niet snel misbruik van bevoegdheid zal opleveren. De Hoge Raad oordeelde dat procederen een grondrecht is, en dat het van algemene bekendheid is dat bestuursrechtelijke procedures kunnen worden gevoerd over verleende en nog niet onherroepelijke vergunningen. De onzekerheid over het moment waarop die vergunning definitief wordt hoort daar nu eenmaal bij volgens de Hoge Raad. Daarom mogen kopers en projectontwikkelaars er ook niet zonder meer van uitgaan dat die omgevingsvergunningen snel onherroepelijk worden, ook al heeft dat gevolgen voor (bijvoorbeeld) de geldigheid van hypotheekoffertes en het stijgen van bouwkosten.
Belanghebbendheid is een voorwaarde bij het maken van bezwaar
Een vordering om een bezwaarmaker te verbieden bezwaar en/of beroep door te zetten lijkt dan ook in beginsel kansloos, tenzij het echt een aantoonbaar kansloos bezwaar- en beroepschrift is. Let op: Er moet bij de meeste planologische besluiten wél sprake zijn van belanghebbendheid wil iemand bezwaar kunnen maken. Is iemand geen belanghebbende c.q. wordt hij of zij niet benadeeld door de bewuste omgevingsvergunning, dan is een bezwaar of beroep niet ontvankelijk. In dergelijke gevallen lijkt nog denkbaar, om te voorkomen dat voor dat oordeel eerst een bestuursrechtelijke procedure moet worden gevoerd, een kort geding aanhangig te maken. Ook als een beroep of bezwaar werkelijk “nergens op slaat” lijkt die mogelijkheid nog open te staan.
Het werkelijke probleem bij omgevingsvergunningen
Het is natuurlijk niet vreemd dat de rechter niet wil tornen aan het recht van omwonenden om bezwaar of beroep in te stellen tegen omgevingsvergunningen voor bouwplannen waar zij nadeel van kunnen ondervinden. Die bezwaar- en beroepsmogelijkheid zijn niet voor niets gegeven, en bieden rechtsbescherming aan burgers. Het werkelijke probleem is dat die procedures veel en veel te lang duren, en dat ook de beslistermijnen die daarvoor gelden zelden worden gehaald, zowel in de bezwaarfase als in de beroepsfase. Daardoor kan het vele jaren duren voordat een bouwplan kan worden gerealiseerd, alleen al omdat de vergunningprocedures vele jaren in beslag nemen. Het lijkt verstandiger dáár iets aan te doen om aan de begrijpelijke frustratie van ontwikkelaars en woningzoekenden tegemoet te komen, dan om te tornen aan bezwaar- of beroepsmogelijkheden. De Raad van State geeft sinds 1 juli 2025 daarom voorrang aan zaken waarin het om (grotere) woningbouwplannen gaat, en mogelijk krijgt dit navolging bij de rechtbanken. Nu de gemeenten nog………
Tot slot
Zoek je ondersteuning bij het aanvragen van een omgevingsvergunning?
Is jouw vergunningsaanvraag geweigerd en ben je het hier niet mee eens?
Of ben je het als omwonende niet eens met een verleende vergunning, of is aan jou een vergunning verleend en tekenen omwonenden bezwaar aan?
Neem dan gerust contact met ons op. Wij staan je bij in procedures voor bezwaar en beroep.
