Regelmatig komt het voor dat een eigenaar van een pand wordt geconfronteerd met krakers. Als eigenaar wilt u daar waarschijnlijk zo snel mogelijk vanaf. Immers, krakers kunnen schade toebrengen aan uw pand en/of overlast voor omwonenden veroorzaken. Mogelijk leidt de aanwezigheid van krakers zelfs tot een gevaarlijke situatie gelet op de (slechte bouwkundige) staat van het pand. Als eigenaar blijft u in principe aansprakelijk voor wat er in uw pand gebeurt. Bovendien kan de aanwezigheid van krakers uw plannen met het pand, bijvoorbeeld verkoop of sloop, in de weg staan.
Indien de krakers weigeren vrijwillig te vertrekken dan heeft u als eigenaar twee manieren om de krakers het pand te laten ontruimen. De eerste is de strafrechtelijke weg, waarbij u als eigenaar aangifte doet van kraken als strafbaar feit, waarna het OM en de politie tot ontruiming overgaan. In de praktijk verloopt strafrechtelijke ontruiming echter niet zo eenvoudig, omdat het OM rekening moet houden met het huisrecht van de krakers op grond van artikel 8 EVRM. Hierdoor moeten krakers eerst in de gelegenheid gesteld worden om de zaak aan de rechter voor te leggen, voordat tot ontruiming wordt overgegaan. Bovendien blijkt het OM hier in de praktijk niet altijd toe bereid (bijvoorbeeld omdat het op dat moment geen prioriteit heeft).
De tweede manier om krakers uit uw pand te krijgen is die van de civielrechtelijke ontruiming. Daar ga ik hieronder in algemene zin op in.
Bij civielrechtelijke ontruiming kunt u als eigenaar zelf actie ondernemen door ontruiming te vorderen op grond van onrechtmatig handelen van de krakers. Dit kan via een kort geding of bodemprocedure. In een kort geding zal de rechter op korte termijn uitspraak doen, maar zult u voor de toewijzing van de ontruimingsvordering moeten aantonen dat u een spoedeisend belang heeft bij de ontruiming. Vervolgens zal de rechter uw belangen als eigenaar afwegen tegen de belangen van de krakers.
De kort gedingprocedure heeft enerzijds als voordeel dat dit de snelste weg is om de krakers op een zo kort mogelijke termijn (doorgaans een aantal weken) – eventueel met behulp van de deurwaarder – ontruimd te krijgen. Anderzijds zijn aan een civiele procedure kosten verbonden die u als eigenaar zult moeten dragen. In beginsel kunnen die kosten (deels) op de krakers worden verhaald, maar het daadwerkelijk verhaal zal in de meeste gevallen niet makkelijk zijn.
Indien een kraker zonder uw toestemming zich de toegang tot uw pand heeft verschaft en daarvan gebruik blijft maken, verblijft de kraker zonder recht of titel in uw pand en maakt hij/zij een voortdurende en onrechtmatige inbreuk op uw eigendomsrecht. In dat geval bent u als pandeigenaar op grond van de wet bevoegd om uw eigendom op te eisen, waardoor een vordering tot ontruiming in beginsel toewijsbaar is.
Bovendien is het kraken van een pand algeheel strafbaar gesteld in artikel 138a van het Wetboek van Strafrecht. Het feit dat het kraken een strafbaar feit is, impliceert dat het plegen van dat strafbaar feit onrechtmatig is jegens de eigenaar van het pand, wiens belang de strafbaarstelling nu juist beoogt te beschermen.
Naast het onrechtmatig handelen zult u als pandeigenaar bij de rechter aannemelijk moeten maken dat u een spoedeisend belang heeft bij de ontruiming. Ontruiming van het pand mag niet tot ongerechtvaardigde leegstand leiden. Daarom moet u als pandeigenaar aannemelijk maken dat u een concreet plan met het gekraakte pand voor ogen heeft, dat binnen afzienbare tijd wordt uitgevoerd. Dit kunt u bijvoorbeeld onderbouwen met schriftelijke stukken of getuigenverklaringen.
Een aantal voorbeelden uit de rechtspraak:
Vervolgens zal de rechter uw belangen als eigenaar afwegen tegen de belangen van de krakers. Vaak zullen de krakers zich beroepen op het huisrecht, zoals opgenomen in artikel 12 Grondwet en artikel 8 EVRM. Dit huisrecht biedt krakers echter slechts een mogelijkheid om dreigende ontruiming door de rechter te laten toetsen en staat het recht van een eigenaar om zijn pand op te eisen niet in de weg.
Aan het feit dat krakers een inbreuk plegen op het eigendomsrecht van de pandeigenaar wordt in de rechtspraak over het algemeen meer waarde gehecht dan aan het feit dat krakers dakloos worden als gevolg van de ontruiming. Dat laatste geniet slechts geringe beschermingswaarde, omdat het wordt gediend door middel van het plegen van een strafbaar feit.
Wordt de civiele vordering tot ontruiming door de voorzieningenrechter toegewezen, dan zullen de krakers uw pand moeten ontruimen. Dit kunnen zij alsnog vrijwillig doen. Als zij niet bereid zijn vrijwillig te vertrekken dan kan en moet de deurwaarder worden ingeschakeld. Alvorens u een civiele procedure start kunt u de krakers allereerst bij brief mededelen dat zij het pand moeten verlaten. U dient de krakers altijd een redelijke termijn te geven om te vertrekken. Daarnaast kunt u trachten er met de krakers uit te komen. In dat geval is het van belang dat de afspraken in een schriftelijke regeling worden vastgelegd. Een advocaat kan u daarbij helpen.
Meer informatie
Heeft u te maken met een kraker en wenst u tot ontruiming van uw pand over te gaan, óf heeft u vragen over uw specifieke situatie, neemt u dan gerust contact op met Moniek de Cock of één van de andere specialisten binnen de sectie Vastgoed.
