Deze week verscheen een uitspraak van de Rechtbank Zeeland-West-Brabant over een aanbesteding voor Jeugdhulp, die was gehouden door de Gemeente Tilburg voor een aantal gemeenten in de regio.
De Gemeente Tilburg was een openbare aanbestedingsprocedure gestart om ‘Hoogspecialistische Jeugdhulp’ in te kopen ten behoeve van een aantal gemeenten. De aanbestedingsprocedure werd vormgegeven naar zogenaamd ‘Zeeuws model’. Dat houdt in dat met alle zorgaanbieders die zouden voldoen aan de gestelde eisen, een overeenkomst zou worden aangegaan.
De Hoogspecialistische Jeugdhulp moest worden uitgevoerd tegen door de gemeente vooraf vastgestelde tarieven, per productcode/type dienstverlening. Over die tarieven hadden de potentiële inschrijvers meerdere vragen gesteld omdat die naar hun oordeel disproportioneel laag en niet reëel waren. Volgens enkele inschrijvers lagen de tarieven ver onder de door de NZa (de Nederlandse Zorgautoriteit) vastgestelde tarieven en onder de kostprijs. Zij verzochten om de tarieven naar boven bij te stellen.
Eén van de inschrijvers, GGZ Breburg, schreef in, maar kondigde tevens aan dat zij een kort geding aanhangig ging maken. GGZ Breburg had twee bezwaren, namelijk:
In het vonnis staat de Voorzieningenrechter allereerst stil bij de achtergrond. Deze aanbesteding werd namelijk gehouden ter uitvoering van een taak die aan het college van B&W is opgedragen in het kader van de Jeugdwet. Dat betekent dat voor de inrichting en vormgeving van deze aanbesteding zowel de bepalingen uit de Jeugdwet van betekenis zijn, als de door een aanbestedende dienst in acht te nemen beginselen en wettelijke bepalingen (de Aanbestedingswet).
Zorgvuldigheids- en gelijkheidsbeginsel
De Voorzieningenrechter volgde GGZ Breburg in het oordeel dat ten onrechte geen tarief was opgenomen voor “Consultatie”, terwijl die dienst wel van de inschrijvers werd verlangd. Daarmee handelde de gemeente in strijd met het zorgvuldigheidsbeginsel en het gelijkheidsbeginsel. Voor kleine instellingen is dat namelijk een minder groot probleem dan voor een grote instelling als GGZ Breburg, omdat zij vaker geconsulteerd wordt.
Tarieven voor specialistische behandelingen
De Voorzieningenrechter was het niet eens met het bezwaar van GGZ Breburg dat de gemeente ten onrechte slechts één tarief hanteerde voor specialistische behandelingen, en niet twee verschillende tarieven voor ‘specialistische behandelingen’ en ‘hoogspecialistische behandelingen’, omdat die keuze aan de aanbestedende dienst is.
Maar, omdat hier voor één tarief was gekozen, heeft de rechter vervolgens wel beoordeeld of het door de gemeente vastgestelde tarief wel kon worden gehanteerd. GGZ Breburg gaf aan dat haar kostprijs voor een (reguliere) specialistische behandeling al ruim hoger lag dan het tarief dat de gemeente daarvoor had vastgesteld, en daarmee niet kostendekkend zou zijn. Voor wat betreft het ‘hoogspecialistische werk’ zou dat verschil nog groter zijn. De omringende regio gemeenten betalen voor dezelfde dienstverlening bovendien hogere tarieven.
Onzorgvuldige vaststelling van tarieven
De Voorzieningenrechter was van mening dat GGZ Breburg voldoende duidelijk had gemaakt dat de vergoedingen waartegen zij bezwaar maakte, ontoereikend waren om haar kosten te dekken.
De gemeente had op haar beurt o.a. naar voren gebracht dat het aan GGZ Breburg is om haar organisatie zodanig in te richten dat de geboden tarieven wel kostendekkend zouden zijn, en dat er andere inschrijvers zijn die wel zorg voor het vastgestelde tarief kunnen verlenen.
De Voorzieningenrechter oordeelde dat de gemeente daarmee voorbij ging aan de bijzondere positie van GGZ Breburg. Het in stand houden van een grote en brede non-profit instelling gaat immers met een andere kostenstructuur gepaard dan het in stand houden van een praktijk aan huis of een kleine instelling met een geringer pakket aan diensten. Van de gemeente mocht worden verwacht dat zij bij de vaststelling van de tarieven voor jeugdzorg zorgvuldig onderzoek zou doen naar reële tarieven voor de diensten waar het hier om gaat.
De gemeente had naar het oordeel van de rechter onvoldoende onderbouwd dat zij bij de vaststelling van de tarieven voldoende zorgvuldig had gehandeld (de gemeente had een beroep gedaan op de ‘bedrijfsvertrouwelijkheid’ van bepaalde stukken).
De gemeente is daarom veroordeeld om de bestaande aanbestedingsprocedure te staken en een heraanbesteding te houden (voor zover zij de opdracht nog altijd wenst te gunnen).
Het is niet voor het eerst dat een aanbesteding voor Jeugdhulp over moet. Eerder oordeelde het Gerechtshof Den Haag al dat de gemeenten Alphen aan den Rijn en Kaag Braassem bij een dergelijke aanbesteding in strijd handelden met het proportionaliteitsbeginsel vanwege een onevenwichtige risicoverdeling, dus door teveel risico’s bij de inschrijvers weg te leggen. Gemeenten moeten dus goed nadenken over de wijze waarop zij dit soort dienstverlening in de markt zetten.
Daarnaast is deze zaak weer een mooi voorbeeld van een vaak gehoorde klacht in ‘aanbestedingsland’, namelijk dat alle inschrijvers bij de aanbestedende dienst aandringen op reële eisen (hier: prijzen) maar dat de aanbestedende dienst die bezwaren niet serieus neemt. Gelukkig voor de inschrijvers nam deze Voorzieningenrechter die bezwaren wel serieus. Voor inschrijvers blijft dan ook nog altijd het belangrijkste advies: maak tijdig bezwaar als u het niet eens bent met de gestelde eisen, zodat u waar nodig altijd nog naar de rechter kunt stappen!
Meer informatie
Heeft u vragen naar aanleiding van het voorgaande of loopt u in een lopende aanbestedingsprocedure tegen eenzelfde probleem aan? Neem dan contact op met Moniek de Cock of Koen Peters.
